புருஷ ஸூக்தம்

புருஷ  ஸூக்தம்
(தைத்ரீயாரண்யகம், மூன்றாவது ப்ரச்னம்)
முதல் அனுவாகம்
ஓம் ஸஹஸ்ரஸீர்ஷா புருஷ:
ஸஹஸ்ராக்ஷ: ஸஹஸ்ரபாத் ஸபூமிம்
விஸ்வதோ வ்ருத்வா அத்யதிஷஅடத்தஸாங்குலம்
புருஷ ஏவேத ஸர்வம் யத்பூதம் யச்ச பவ்யம்
உதாம் ருதத்வஸ்யேஸான: யதந்நேனாதிரோஹதி
ஏதாவானஸ்ய மஹிமா அதோ ஜ்யாயஸ்ச புருஷ:
பாதோ - ஸ்ய விஸ்வாபூதானி த்ரிபாதஸ்யாம்ருதம் திவி
த்ரிபாதூர்த்வ உதைத் புருஷ: பாதோ ஸ்யேஹா பவாத் புன:
ததோ விஷ்வங் வ்யக்ராமத் ஸாஸனானஸனே அபி தஸ்மாத்
விராடஜாயத விராஜோ அதி பூருஷ: ஸ ஜாதோ அத்யரிச்யத
பஸ்சாத்பூமிமதோ புர:
யத்புருஷேண ஹவிஷா தேவா யஜ்ஞமதன்வத வஸந்தோ
அஸ்யஸீதாஜ்யம் க்ரீஷ்ம இத்ம: ஸரத்தவி: ஸப்தாஸ்யாஸன்
பரிதய: த்ரி: ஸப்த ஸமித: க்ருதா: தேவா யத்யஜ்ஞம் தன்வானா
அபத்னன் புருஷம் பஸும் தம் யஜ்ஞம் பர்ஹிஷி ப்ரௌக்ஷன்
புருஷம் ஜாதமக்ரத:
தேன தேவா அயஜந்த ஸாத்யா ருஷாயஸ்ச யே தஸ்மாத்
யஜ்ஞாத் ஸர்வஹுத: ஸம்ப்ருதம் ப்ருஷதாஜ்யம்
பஸூஸ்தாஸ் சக்ரே வாயவ்யான் ஆரண்யான் க்ராம்யாஸ்ச யே
தஸ்மாத் யஜ்ஞாத் ஸர்வஹுத: ருச: ஸாமானி ஜஜ்ஞிரே சந்தாஸி
ஜஜ்ஞிரே தஸ்மாத் யஜுஸ்தஸ்மாதஜாயத
தஸ்மா தஸ்வா அஜாயந்த யே கே சோபயாதத: காவோ ஹ
ஜஜ்ஞிரே தஸ்மாத் தஸ்மாத்-ஜாதா அஜாவய: யத் புருஷம் வ்யதது:
கதிதா வ்யகல்பயன் முகம் கிமஸ்ய கௌ பாஹூ காவூரூ
பாதாவுச்யேதே ப்ராஹ்மணோ ஸ்ய முகமாஸீத் பாஹூ
ராஜன்ய: க்ருத:
ஊரூ ததஸ்ய யத்வைஸ்ய: பத்ப்யா ஸூத்ரோ அஜாயத
சந்த்ரமா மனஸோ ஜாத: ச÷க்ஷõ: ஸூர்யோ அஜாயத
முகாதிந்த்ரஸ்-சாக்னிஸ்ச ப்ராணாத்-வாயு-ரஜாயத நாப்யா
ஆஸீதந்தரிக்ஷம் ஸீர்ஷ்ணோ த்யௌ: ஸமவர்த்தத பத்ப்யாம்
பூமிர்- திஸ: ஸ்ரோத்ராத் ததா லோகா அகல்பயன்
வேதாஹமேதம் புருஷம் மஹாந்தம் ஆதித்ய வர்ணம் தமஸஸ்து
பாரே ஸர்வாணி ரூபாணி விசித்ய தீர: நாமானி க்ருத்வா பிவதன்
யதாஸ்தே தாதா புரஸ்தாத்-யளுதாஜஹார ஸக்ர: ப்ரவித்வான்
ப்ரதிஸஸ்சதஸ்ர: தமேவம் வித்வானம்ருத இஹ பவதி நான்ய: பந்தா
அயனாய வித்யதே யஜ்ஞேன யஜ்ஞ-மயஜந்த தேவா: தானி
தர்மாணி ப்ரதமான்யாஸன் தே ஹ நாகம் மஹிமான: ஸசந்தே பத்ர
பூர்வே ஸாத்யா ஸந்தி தேவா:
இரண்டாம் அனுவாகம்
அத்ப்ய: ஸம்பூத: ப்ருதிவ்யை ரஸாச்ச விஸ்வகர்மண: ஸமவர்த்ததாதி
தஸ்ய த்வஷ்டா விததத் ரூபமேதி தத் புருஷஸ்ய விஸ்வ-மாஜான
மக்ரே வேதாஹமேதம் புருஷம் மஹாந்தம் ஆதித்ய வர்ணம் தமஸ:
பரஸ்தாத் தமேவம் வித்வானம்ருத இஹ பவதி நான்ய: பந்தா
வித்யதே யனாய ப்ரஜாபதிஸ்சரதி கர்பே அந்த: அஜாயமானோ
பஹுதா விஜாயதே
தஸ்ய தீரா: பரிஜாநந்தி யோனிம் மரீசீனாம் பதமிச்சந்தி வேதஸ:
யோ தேவேப்ய ஆதபதி யோ தேவானாம் புரோஹித: பூர்வோ யோ
தேவேப்யோ ஜாத: நமோ ருசாய ப்ராஹ்மயே ருசம் ப்ராஹ்மம் ஜனயந்த:
தேவா அக்ரே ததப்ருவன் யஸ்த்வைவம் ப்ராஹ்மணோ வித்யாத்
தஸ்ய தேவா அஸன் வஸே ஹ்ரீஸ்ச தே லக்ஷ்மீஸ்ச பத்ன்யௌ
அஹோ ராத்ரே பார்ஸ்வே நக்ஷத்ராணி ரூபம் அஸ்விநௌ வ்யாத்தம்
இஷ்டம் மனிஷாண அமும் மனிஷாண
ஸர்வம் மனிஷாண
ஓம் ஸாந்தி: ஸாந்தி: ஸாந்தி:
நாராயண ஸூக்தம்
(தைத்ரீயாரண்யகம் 10-வது ப்ரபாடகம், 13-வது அனுவாகம்)
ஸஹஸ்ரஸீர்ஷம் தேவம் விஸ்வாக்ஷம் விஸ்வ-ஸம்புவம் விஸ்வம்
நாராயணம் தேவமக்ஷரம் பரமம் பதம் விஸ்வத: பரமாந்நித்யம்
விஸ்வம் நாராயண ஹரிம் விஸ்வமேவேதம் புருஷஸ்
தத்விஸ்வமுபஜீவதி பதிம் விஸ்வஸ்யாத்மேஸ்வர ஸாஸ்வத
ஸிவ-மச்யுதம் நாராயணம் மஹாஜ்ஞேயம் விஸ்வாத்மானம் பராயணம்
நாராயண பரோ ஜ்யோதி - ராத்மா நாராயண: பர: நாராயணம் பரம்
ப்ரஹ்ம தத்வம் நாராயண: பர: நாராயண பரோ த்யாதா த்யானம்
நாராயண: பர: யச்ச கிஞ்சிஜ்-ஜகத் ஸர்வம் த்ருஸ்யதே
ஸ்ரூயதே பிவா
அந்தர் - பஹிஸ்ச தத் ஸர்வம் வ்யாப்ய நாராயண: ஸ்தித: அனந்த-
மவ்யயம் கவி ஸமுத்ரேந்தம் விஸ்வ ஸம்புவம் பத்மகோஸ
ப்ரதீகாஸ ஹ்ருதயம் சாப்யதோமுகம் அதோ நிஷ்ட்யா
விதஸ்த்யாந்தே நாப்யா-முபரி திஷ்டதி ஜ்வால மாலாகுலம் பாதீ
விஸ்வஸ்யாயதனம் மஹத் ஸந்தத ஸிலாபிஸ்து-லம்பத்யா-கோஸ
ஸந்நிபம் தஸ்யாந்தே ஸுஷிர ஸூக்ஷ்மம் தஸ்மின் ஸர்வம்
ப்ரதிஷ்டிதம் தஸ்ய மத்யே மஹானக்னிர்-விஸ்வார்ச்சிர்-விஸ்வதோ முக:
ஸோக்ரபுக்-விபஜன் திஷ்டன்-னுஹாரமஜர: கவி: திர்ய-கூர்த்வ-
மத: ஸாயீ ரஸ்மயஸ்-தஸ்ய ஸந்ததா ஸந்தாபயதி ஸ்வம் தேஹ
மாபாததல-மஸ்தக: தஸ்ய மத்யே வஹ்னி ஸிகா அணீயோர்த்வா
வ்யவஸ்தித: நீலதோயத- மத்யஸ்தாத்-வித்யுல்லேகேவ பாஸ்வரா
நீவாரஸூகவத்- தன்வீ பீதா பாஸ்வத்-யணூபமா தஸ்யா: ஸிகாயா
மத்யே பரமாத்மா வ்யவஸ்தித: ஸ ப்ரஹ்ம ஸ ஸிவ ஸ ஹரி: ஸேந்த்ர:
ஸோக்ஷர: பரம: ஸ்வராட்
ருத ஸத்யம் பரம் ப்ரஹ்ம புருஷம் க்ருஷ்ணபிங்கலம்
ஊர்த்வரேதம்- விரூபாக்ஷம்-விஸ்வரூபாய வை நமோ நம:
நாராயணாய வித்மஹே வாஸுதேவாய தீமஹி
தந்நோ விஷ்ணு: ப்ரசோதயாத்
விஷ்ணோர்நுகம் வீர்யாணி ப்ரவோசம் ய: பார்திவானி விமமே
ராஜா ஸி யோ அஸ்கபாயதுத்தர ஸதஸ்தம்
விசக்ரமாணஸ்-த்ரேதோருகாயோ விஷ்ணோ
ரராடமஸி விஷ்ணோ: ப்ருஷ்டமஸி விஷ்ணோ:
ஸ்ஞப்த்ரே- ஸ்தோ விஷ்ணோ: ஸ்யூரஸி
விஷ்ணோர் த்ருவமஸி வைஷ்ணவமஸி
விஷ்ணவே த்வா
ஓம் ஸாந்தி: ஸாந்தி: ஸாந்தி: